2
دانشجوی دکتری ادبیات عرب دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
چکیده
پس از آنکه شیخ اجل سعدی شیرازی گلستان را تالیف کرد، شروح متعددی بر آن نوشته شد.از جمله ی آنها شرحی است که مصلح الدین مصطفی بن شعبان حنفی رومی معروف به سروری (م 969هـ) ادیب عثمانی به زبان عربی به رشته ی تحریر در آورده است. نسخه های متعددی از این اثر در کتابخانه های ایران و جهان نگهداری می شود. این شرح که در سال 957ق به اتمام رسیده جزء اولین و مفصلترین شروح گلستان به حساب می آید که البته مورد بی توجهی و بی مهری قرار گرفته و تا کنون ناشناخته مانده است. نسخهای از این اثر به خط مؤلف بر روی سایت کتابخانهیدانشگاه پرینستون در شهرپرینستون آمریکاموجود است . سروری در این شرح به صورت های گوناگون عمل کرده و البته گاه عربی را به ترکی آمیخته است. شارح بیش از شصت آیه از قرآن، حدود صد بیت فارسی و عربی و صد روایت و حکایت در تفسیر و شرح عبارات گلستان گنجانده است. توضیح معانی مختلف واژه ها، ترجمه ی مطابقی و یا اشاره به منظور عبارات یا ابیات گلستان، توضیحنکات دستوری و نگارشی در زبان فارسی ،اشاره به اختلاف نسخ گلستان و اشتباهات شارح پیشین در فهم متن، از ویژگیهای این اثر است که می تواند مورد استفاده ی فارسی زبانان و فارسی خوانان و محققین گلستان قرار گیرد.علاوه بر این مقایسه ی برداشتهای سروری با شروح بعدی بیانگر میزان موفقیت وی در فهم این اثر سعدی شیرازی است و می تواند در پژوهش های دقیق درباره سیر تطور شرح و فهم گلستان سودمند واقعشود و گامی باشد در جهت دردسترس قرار دادن همه ی موارد مربوط به ادبیات و فرهنگ ایرانزمین.
)